Không nên đọc - chép:
Đặc thù của bộ môn công nghệ là đi theo chương trình của từng khối lớp với nhiều phân môn khác nhau: may mặc, nấu ăn, trang trí, trồng trọt, chăn nuôi , kỹ thuật điện, cơ khí … Do có liên quan trực tiếp đến cuộc sống nên các lĩnh vực này rất gần gũi với con người, phục vụ nhu cầu cơ bản hàng ngày cho con người.
Không như các bộ môn khác, tài liệu tham khảo của bộ môn công nghệ phải nói rất phong phú và đa dạng. Ngoài sách báo, internet… học sinh có thể học hỏi trực tiếp từ ông bà, bố mẹ, anh chị trong gia đình thông qua các công việc hàng ngày như chuẩn bị bữa ăn, chăm sóc cây trồng, vật nuôi, sửa chữa điện … Kiến thức của môn CN gắn liền với các hoạt động sinh hoạt hàng ngày nên rất dễ để GV hướng dẫn HS tự tìm tòi, tự liên hệ với nội dung bài học; ví dụ như bài Mở đầu nói về vai trò của sản xuất nông- lâm- ngư nghiệp- nội dung này GV có thể cho các em tự do thảo luận về tầm quan trọng của sản xuất nông nghiệp nói chung đối với nền kinh tế nước ta hiện nay; bài Sản xuất giống cây trồng- các em tự liên hệ ở địa phương phương pháp sản xuất giống được tiến hành như thế nào, cách tạo giống, lấy giống cây ra sao?; bài Biện pháp cải tạo và sử dụng đất- HS dễ dàng liên hệ với các biện pháp cải tạo đất mà nông dân thường áp dụng; bài Đặc điểm, tính chất, kĩ thuật sử dụng một số loại phân bón thông thường- GV có thể phân nhóm để HS liên hệ với các kĩ thuật bón phân thường thấy ở địa phương; các bài ở chương Chế biến và bảo quản các sản phẩm nông- lâm- ngư nghiệp- HS cũng dễ dàng liên hệ đến các biện pháp chế biến các món ăn hàng ngày ở gia đình, các phương pháp bảo quản mà các em tường thấy bố mẹ áp dụng hàng ngày…
Theo tôi, đổi mới phương pháp giúp học sinh tự liên hệ kiến thức, tự ghi bài trong môn công nghệ cũng là cách để nâng cao chất lượng dạy và học. Qua cách tự tìm tòi kiến thức, tự ghi chép bài học có tính khoa học còn rèn thêm cho học sinh các phẩm chất cơ bản như tính tích cực, chủ động sáng tạo và hành động hợp lý.
Thầy làm việc:
Muốn học sinh thực hiện được yêu cầu, GV phải vạch được cho mình một kế hoạch cụ thể trong bài giảng, cụ thể thông qua các bước sau: Xác định trọng tâm bài học. Đây là công việc cần thiết vì giúp quá trình dạy và học diễn ra thuận lợi, đúng trọng điểm không chệch hướng. Đồ dùng dạy học phù hợp nội dung bài giảng sẽ trở thành phương tiện truyền tải thông tin hiệu quả, đó là nguyên tắc bất di bất dịch. Ví dụ như bài về Phân bón- GV có thể trực quan bằng các loại phân hóa học để HS nhận biết, phân biệt các loại phân đó tránh nhầm lẫn trong sử dung;
Ngoài ra, đồ dùng dạy học có thể thay thế được một bài diễn giải dài dòng, tiết kiệm thời gian và sức lực cho GV đứng lớp; đồng thời giúp học sinh hình tượng và hệ thống vấn đề cụ thể, nhanh chóng rõ ràng. Xây dựng hệ thống câu hỏi và các tình huống có vấn đề hợp lý. Quá trình dạy học diễn ra chủ yếu dựa trên các câu hỏi. Câu hỏi là nền tảng xây nên ngôi nhà kiến thức. Câu hỏi ngắn gọn gắn liền với thực tế được đặt ra đúng lúc, vừa sức sẽ giúp học sinh dễ hiểu và giải quyết nhanh, hợp lý. Tổng kết các câu trả lời đúng với yêu cầu sao cho ngắn gọn, đầy đủ, cô đọng và mang tính đúc kết. GV mời học sinh nhắc lại song song với quá trình tự ghi bài. Như vậy vừa giúp các em ôn bài tại chỗ vừa hệ thống hóa kiến thức. Tuyên dương, khen thưởng những học sinh tích cực, trả lời hay nhằm động viên tinh thần và gây không khí học tập sôi nổi, sinh động. Nêu những nhiệm vụ học sinh cần làm để chuẩn bị cho tiết học kế tiếp.
Trò hoạt động:
Các em học sinh phải thực hiện các bước sau: Chuẩn bị bài học trước khi đến lớp. Đọc sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, trả lời câu hỏi, sưu tầm tranh ảnh, xem bài cũ. Gạch dưới, ghi chú những vấn đề chưa rõ, cần giải quyết. Những thông tin thu thập được từ nhiều nguồn khác nhau có thể mâu thuẫn, chưa phù hợp thực tế nên học sinh có thể ghi chú để giải quyết ngay tại lớp. Nhờ đó các em nắm được bài học tốt hơn, sâu sắc hơn. Tập trung cao độ: mắt quan sát, tai lắng nghe, suy nghĩ tích cực, tham gia trả lời câu hỏi, có thể giải quyết độc lập hoặc theo nhóm các vấn đề do thầy cô và các bạn đưa ra.
Đây là cách để học sinh có thể tự đúc rút kiến thức và ghi chép một cách chọn lọc nhất. Ghi nhận nội dung bài học: Không nên đi theo lối cũ là GV đọc học sinh chép, không bắt buộc HS phải ghi lại những nội dung đã được trình bày rõ trong SGK mà chỉ hướng dẫn tổng kết từng phần thông qua hoạt động, ghi lại những nội dung GV giải thích. Vì thế các em phải quan sát lắng nghe, suy nghĩ ghi nhận ngay từng phần của bài học. Nhận xét tinh thần học tập của bản thân và các bạn. Học sinh có thể tuyên dương hoặc phê bình tinh thần làm việc của các thành viên khác. Đây là cách để các em tự đánh giá và nhìn lại mình.
Liên hệ thực tiễn: càng nhiều càng tốt, đặc thù của môn CN 10 là kiến thức hầu hết các bài rất dễ liên hệ với thực tế, thuận lợi hơn nữa là kiến thức này diễn ra hàng ngày, các em rất dễ tiếp xúc, liên hệ vào từng bài học nên HS rất dễ tiếp thu bài.
Không tạo áp lực:
Đây là điều rất đơn giản nhưng vô cùng quan trọng đối với việc tiếp thu nội dung bài học của các em. Ngay đầu tiết học có thể tạo các tình huống hài hước, vui vẻ tạo không khí thoải mái cho HS, tạo cho các em một tiết học nhẹ nhàng, không bị ức chế. Có như vậy các em sẽ hứng thú với tiết học hơn, tiếp thu bài dễ dàng hơn và chắc chắn hiệu quả tiết học sẽ cao hơn.
Nói tóm lại bất kì môn học nào, tiết học nào GV cần tạo cho HS một tinh thần thoải mái, tạo tình huống cho các em làm việc liên tục thì tôi tin tiết dạy đó sẽ thành công.
GV: Bùi Ngọc Lân
(Nguồn: sch.vn)